Than hoạt tính có tác dụng gì? Có an toàn không?

Than hoạt tính có tác dụng gì? Vitamia sẽ cùng bạn tìm hiểu ngay sau đây!

Than hoạt tính

Than hoạt tính (hay còn được gọi là carbon hoạt tính, tên tiếng Anh là Activated Carbon) là một loại carbon có độ xốp cao và nhiều vết nứt, lỗ rỗng nhỏ đến kích thước phân tử…Than hoạt tính được sản xuất bằng cách đốt cháy các nhiên liệu giàu cacbon, chẳng hạn như gỗ, than đá, gáo dừa hoặc tre, ở nhiệt độ cao từ 600 đến 900 độ C trong điều kiện yếm khí.

Các loại than hoạt tính

Than hoạt tính dạng hạt

Trong dạng này, các hạt than hoạt tính có hình dạng ngẫu nhiên và kích thước từ 0,2 đến 5mm. So với dạng bột, than hoạt tính dạng hạt cứng và bền hơn, với kích thước lớn làm cho chúng khó bị rửa trôi, do đó thường được sử dụng cho việc xử lý nước thải công nghiệp và nước dùng sinh hoạt.

Than hoạt tính dạng bột

Than hoạt tính được nghiền thành bột mịn với kích thước từ 0,2mm đến 0,5mm. Than hoạt tính dạng bột có giá thành rẻ được sử dụng trong các ứng dụng cần pha trộn, chẳng hạn như trong mỹ phẩm, kem đánh răng và xử lý hóa chất.

Tuy nhiên, do tính chất dễ bị rửa trôi và không ổn định, than hoạt tính dạng bột chủ yếu được sử dụng dưới dạng bổ trợ trong các hệ thống xử lý nước phèn công nghiệp hoặc sử dụng trong màng lọc RO.

Than hoạt tính dạng ống

Than hoạt tính dạng ống được tạo hình thành những ống lớn có đường kính từ 1cm đến 5cm để sử dụng trong các hệ thống lọc lớn và trong công nghiệp.

Than hoạt tính dạng tấm

Than hoạt tính dạng tấm là sự kết hợp giữa khung định hình và miếng mút được tẩm bột than, được sử dụng trong việc lọc sạch không khí.

Than hoạt tính dạng viên nén

Than hoạt tính ở dạng này được nén và tạo thành hình trụ có đường kính từ 0,8 đến 5mm. Than hoạt tính dạng viên nén có cấu trúc hình trụ, do đó cứng cáp và bền bỉ hơn các dạng than khác. Với kích thước vừa phải và diện tích bề mặt tiếp xúc lớn, than hoạt tính dạng viên nén được sử dụng để lọc khí độc cực tốt.

Cơ chế hoạt động của than hoạt tính

Nhờ các vết nứt và lỗ nhỏ, than hoạt tính có khả năng hấp thụ vật lý các tạp chất, bụi bẩn và các chất gây ô nhiễm như Clo, Benzen trong nước và khí SO2, CO2, H2S trong không khí, khiến các chất này bám dính trên bề mặt của carbon. Diện tích bề mặt của than hoạt tính càng lớn thì lực hút càng mạnh.

Than hoạt tính có tác dụng gì?

Ứng dụng xử lý nước

Than hoạt tính có khả năng loại bỏ các chất hữu cơ, chất hóa học và tạp chất tan trong nước. Chúng được sử dụng trong việc xử lý nước thải, nước sinh hoạt và nước uống tinh khiết.

Trong máy lọc nước, than hoạt tính thường được sử dụng như một phần của hệ thống lọc đa giai đoạn để loại bỏ các chất cặn, mùi, vị khó chịu và các chất gây ô nhiễm khác, từ đó cho ra chất lượng nước tốt nhất. Một trong số máy lọc nước được ưa chuộng hiện nay là máy lọc nước Panasonic, tìm hiểu giá máy lọc nước điện giải Panasonic tại Vitamia ngay nếu bạn đang có nhu cầu nhé.

Ứng dụng trong xử lý khí thải, khử mùi

Than hoạt tính có tác dụng gì? Than hoạt tính được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng khử mùi như trong máy khử mùi nhà bếp, xử lý nước thải và nước uống tinh khiết, khử mùi và diệt khuẩn trong máy lạnh, và xử lý khí thải trong công nghiệp.

Ứng dụng trong công nghiệp

Trong công nghiệp, than hoạt tính được sử dụng để xử lý kim loại cuối, ví dụ như trong quá trình tinh chế dung dịch mạ điện. Ngoài ra, than hoạt tính còn được sử dụng trong công nghiệp khai thác và lọc vàng, bạc và các kim loại quý khác.

Ứng dụng cho sức khỏe con người

Hỗ trợ cải thiện chức năng thận

Các nghiên cứu trên người cho thấy rằng than hoạt tính có thể giúp giảm nồng độ urê và các chất thải khác trong máu, cũng như cải thiện chức năng thận ở những người bị bệnh thận mãn tính. Trong trường hợp bệnh thận mạn tính, chức năng thận bị suy giảm, dẫn đến sự tích tụ các chất độc cần phải loại bỏ.

Than hoạt tính có thể giúp cải thiện chức năng thận bằng cách giảm số lượng chất thải mà thận phải lọc. Than hoạt tính có thể liên kết với urê và các chất độc khác, giúp cơ thể loại bỏ chúng bằng cách liên kết với các chất thải trong ruột và thải qua đường tiêu hóa. Tuy nhiên, hiện tại phương pháp điều trị này chưa được áp dụng rộng rãi trong thực tế.

Xem thêm: Những nguyên tắc vàng trong việc thải độc cho thận bạn nên biết

Xử lý chất độc khẩn cấp

Than hoạt tính đã được sử dụng như một phương pháp điều trị chống độc khẩn cấp từ đầu những năm 1800. Đó là vì nó có khả năng liên kết với nhiều loại thuốc, làm giảm tác dụng của chúng. Các nghiên cứu cho thấy rằng uống 50-100 gram than hoạt tính trong vòng 5 phút sau khi uống một loại thuốc có thể làm giảm khả năng hấp thụ loại thuốc đó của một người trưởng thành lên tới 74%. Than hoạt tính đạt hiệu quả cao nhất khi dùng trong vòng giờ đầu tiên sau khi dùng quá liều hoặc ngộ độc. 

Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây báo cáo một số trường hợp trong đó nó có hiệu quả ngay cả khi đã qua giờ đầu tiên này. Điều này có thể là do than hoạt tính không chỉ ngăn một loại thuốc hấp thụ mà còn giúp cơ thể loại bỏ các loại thuốc đã được hấp thụ nhanh hơn…

Có thể làm giảm mức cholesterol máu

Than hoạt tính có thể giúp giảm mức cholesterol bằng cách liên kết với cholesterol và axit mật chứa cholesterol trong ruột của bạn, ngăn không cho chúng hấp thụ. Tuy nhiên, trong thực tế, phương pháp này ít được sử dụng để giảm cholesterol máu. Thay vào đó, một chế độ dinh dưỡng, vận động hợp lý và thuốc đặc hiệu đã chứng minh được hiệu quả trong điều trị bệnh lý này.

Có thể làm giảm các triệu chứng của “hội chứng mùi cá”

Than hoạt tính có thể giúp giảm mùi khó chịu ở những người mắc trimethylaminuria (TMAU), được gọi là hội chứng mùi cá. TMAU là một tình trạng di truyền trong đó trimethylamine (TMA), một hợp chất có mùi giống cá thối, tích tụ trong cơ thể. Một cơ chế tiềm năng là than hoạt tính có thể liên kết với các hợp chất như TMA và giúp tăng sự bài tiết của chúng. 

Tuy nhiên, vai trò của than hoạt tính trong điều trị hội chứng mùi cá cần phải kết hợp với chế độ ăn phù hợp và điều trị thuốc. Mặc dù than hoạt tính được ghi nhận hỗ trợ, nhưng không mang tính quyết định.

Sử dụng trong hỗ trợ làm giảm triệu chứng cho một số bệnh khác

Than hoạt tính có thể giúp giảm tình trạng ứ khí trong lòng ruột, hỗ trợ giảm triệu chứng chướng bụng. Đặc tính này cũng có thể hỗ trợ trong các trường hợp hình ảnh khảo sát siêu âm ổ bụng không được rõ do khí. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy uống than hoạt tính 8 giờ trước khi siêu âm bụng có thể làm giảm đáng kể lượng khí trong ruột của bạn, giúp bạn có được hình ảnh siêu âm rõ ràng hơn.

Tuy nhiên, hiệu quả của than hoạt tính trong việc giảm triệu chứng tiêu chảy chưa được nghiên cứu rộng rãi và không được xem là một phương pháp điều trị cơ bản. Nguyên lý trong điều trị vẫn là hấp phụ các độc chất gây tiêu chảy có trong lòng ruột, làm giảm triệu chứng.

Các ứng dụng khác

Ngoài các ứng dụng y tế, than hoạt tính còn có tác dụng gì? Than hoạt tính còn được sử dụng cho các mục đích gia dụng và mỹ phẩm khác. Tuy nhiên, hầu hết những lợi ích này không được khoa học chứng minh. Các ứng dụng này bao gồm:

Lọc nước: Than hoạt tính có thể giúp lọc nước bằng cách loại bỏ các chất gây ô nhiễm, chất rắn lơ lửng và vi sinh vật như vi khuẩn, mà không ảnh hưởng đến độ pH hoặc mùi vị của nước.

máy lọc nước tạo ion kiềm

Chăm sóc da: Bôi than hoạt tính lên da được cho là có tác dụng trị mụn trứng cá, gàu và vết côn trùng hoặc rắn cắn.

Làm trắng răng: Than hoạt tính được sử dụng trong nước súc miệng hoặc trong kem đánh răng để làm trắng răng bằng cách hấp thụ mảng bám và các hợp chất gây ố răng khác. Tuy nhiên, hiệu quả của nó vẫn chưa được khoa học chứng minh.

Than hoạt tính có an toàn không?

Than hoạt tính được coi là an toàn trong hầu hết các trường hợp. Tuy nhiên, một số phản ứng phụ có thể xảy ra, chẳng hạn như nôn mửa, đặc biệt là khi được sử dụng kết hợp với sorbitol. Ngoài ra, trong một số trường hợp hiếm, than hoạt tính có thể gây tắc ruột, đặc biệt là ở những người có rối loạn nhu động ruột hoặc đang sử dụng thuốc làm chậm nhu động ruột theo cơ chế thần kinh. Than hoạt tính cũng không được sử dụng trong các trường hợp chưa loại trừ thủng tạng rỗng hoặc xuất huyết tiêu hóa…

Mặc dù than hoạt tính được xem là khá an toàn khi sử dụng, người bệnh cũng không nên tự ý sử dụng. Hãy hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

Vitamia hy vọng rằng với những thông tin trên, bạn đã có thể biết được than hoạt tính có tác dụng gì đối với đời sống con người!